Håvamål 03 III

III.I

111

Tid er å tala

frå tule-stolen

attmed Urdarbrunnen.

Såg eg og tagde,

såg eg og tenkte,

lydde på manna mål.

Om runer dei tala

og om tyding dømde

attmed Håvahalli,

i Håvahalli

eg høyrde seia så:

112

Eg råd gjev deg, Loddfåvne,

råd du take,

nyttig om du nem,

god om du gaumar:

ris ikkje om natt,

utan på njosn du er,

eller ut for deg sjølv du skal.

113

Eg råd gjev deg, Loddfåvne,

råd du take,

nyttig om du nem,

god om du gaumar:

hjå trollkunnig kvende

kvile du aldri,

så ho i famn deg fær.

114

Ho det evlar

at du ikkje håttar

tings eller konungs krav.

Mat gjev deg mothug

og menns gaman,

du legg deg sorgfull te sova.

115

Eg råd gjev deg, Loddfåvne,

råd du take,

nyttig om du nem,

god om du gaumar:

annan manns kone

aldri du skal

deg føre til frilleviv.

116

Eg råd gjev deg, Loddfåvne,

råd du take,

nyttig om du nem,

god om du gaumar:

om på fjell eller fjord

å fara deg lyster,

hav niste med deg til nøyes.

117

Eg råd gjev deg, Loddfåvne,

råd du take,

nyttig om du nem,

god om du gaumar:

eit illmenne du

aldri late

di vanheppe vita.

Av ille menn

aldri like

du vinn for godhug du viste.

118

Hovudet misse

ein mann eg såg

ved ord av ilt kvende.

Svikfull tunge

tok honom livet,

og ikkje for sann sak.

119

Eg råd gjev deg, Loddfåvne,

råd du take,

nyttig om du nem,

god om du gaumar:

hev du ein ven

som vel du trur,

far då og finn han tidt;

for med ris gror til

og med høgt gras

ein veg der ingen vankar.

120

Eg råd gjev deg, Loddfåvne,

råd du take,

nyttig om du nem,

god om du gaumar:

god mann finn deg

til gamans tale,

og mildskap deg lær med du lever.

121

Eg råd gjev deg, Loddfåvne,

råd du take,

nyttig om du nem,

god om du gaumar:

med venen din

ver du aldri

den fyrste til lag å løyse.

Sorg et hjarta,

om ingen du hev

som du seia kan heile din hug.

122

Eg råd gjev deg, Loddfåvne,

råd du take,

nyttig om du nem,

god om du gaumar:

ord skifte

aldri du skal

med ein uvitug ape.

123

Av ille menn aldri du fær

løn for godt du dei gjer.

Men god mann

mellom grannar gjer deg

vyrd med venskaps ord.

124

Samd er veskap

når seia ein kna

den andre all sin hug.

Vinglut vera

er verst av alt,

all-rosar er ikkje ven.

125

Eg råd gjev deg, Loddfåvne,

råd du take,

nyttig om du nem,

god om du gaumar:

aldri tri stridsord

du skifte med illmenne;

gjæving tidt gjev seg

der låking tek liv.

126

Eg råd gjev deg, Loddfåvne,

råd du take,

nyttig om du nem,

god om du gaumar:

gjer ikkje sko

eller skaft åt andre;

ver glad du greier deg sjølv.

Om skoen vart stygg

eller skaftet vart rangt,

då er ulukka ute.

127

Eg råd gjev deg, Loddfåvne,

råd du take,

nyttig om du nem,

god om du gaumar:

merkar du vondt,

vondt du det kalle,

gjev ikkje din fiende fred.

128

Eg råd gjev deg, Loddfåvne,

råd du take,

nyttig om du nem,

god om du gaumar:

over det som er ilt

aldri deg gled,

men lat vondt til godt vendast.

129

Eg råd gjev deg, Loddfåvne,

råd du take,

nyttig om du nem,

god om du gaumar:

stend du i strid,

sjå då kje opp

- som galtar kvekk

karar då tidt -

for at fjetring ikkje deg fange.

130

Eg råd gjev deg, Loddfåvne,

råd du take,

nyttig om du nem,

god om du gaumar:

vil du gjævt kvende

få i gamans tale,

og fagnad av ho få,

fagert du love,

og fast det stande;

velfengd er god gåve.

131

Eg råd gjev deg, Loddfåvne,

råd du take,

nyttig om du nem,

god om du gaumar:

var du vere

men var med måte,

v rast ver med øl.

132.

Eg råd gjev deg, Loddfåvne,

råd du take,

nyttig om du nem,

god om du gaumar:

til håd og lått

hav du aldri

gjest eller gangande mann.

133

Ofte veit dei

som inne sit

lite kva folk som kan fara.

D'er ingen så god

at gall han vantar,

eller så arm at til inkje han duger.

134.

Eg råd gjev deg, Loddfåvne,

råd du take,

nyttig om du nem,

god om du gaumar:

med gråhærd tul

gantast du aldri;

d'er ofte godt som dei gamle talar.

Tidt or skrukkut skinn

kjem skillege ord,

om kledi dei heng,

og hudskorne sleng,

og han studrar som ein stakkar.

135

Eg råd gjev deg, Loddfåvne,

råd du take,

nyttig om du nem,

god om du gaumar:

gøy ikkje mot gjest

som hund ved grind,

tak imot trengande mann.

136

Det lyt sterke tappar

som skal svine døri

til opplating for alle;

men gjev din skilling,

at ikkje skade

vert ynskt deg på liv og lem.

137

Eg råd gjev deg, Loddfåvne,

råd du take,

nyttig om du nem,

god om du gaumar:

der øl du drikk,

søk avl av jordi,

for jord stend mot øl;

eld stend mot sotter,

eik mot hardt liv,

men aks øyder trollskap,

samliv i hall mot husstrid,

mot hat hjelper månen,

beite mot bitsott,

fast jord mot flaum.

III.II

138

Eg veit at eg hekk

på vindalt tre

netter heile nie,

med geir-odd såra

og gjeven Odin,

gjeven sjølv til meg sjølv

oppå det treet

som ingen veit

kvar det av rotom renn.

139

Ikkje braud dei bar meg,

og brygg ikkje;

ned eg nidstirde,

to opp runer,

ropande tok dei,

ned att der frå eg fall.

140

Nie tryllesongar fekk eg

av den fræge son til

Boltorn, far til Bestla;

og drikke eg fekk

av den dyre mjøden,

aust opp av Odrere.

141.

Då før eg te fremjast

og frod verte

og vekse og finne meg vel.

Ord meg av ord

ord avla,

verk meg av verk

verk avla.

142

Du runer finn teikna

og tydde stavar,

mykje store stavar,

mykje sterke stavar,

som fimbul-tul farga

og høge makter maksla

og Ragna-Ropt skar.

143

For æser Odin,

for alvar Dåin,

Dvalin for dvergar.

Allsvinn dei

for jotnar skar,

eg riste sjølv sume.

144

Veit du å riste dei?

veit du å råde dei?

veit du å farge dei?

veit du å freiste dei?

veit du til bøn dei?

veit du til bløt dei?

veit du å sende dei?

veit du å stogge dei?

145.

Betre enn ovbløt

ubedi er,

gåve krev gjeving att;

betre usendt

enn avstogga.

Så Tund det sette,

før tidi rann,

då opp han reis,

då att han kom.

III.III

146

Mine kvede ei kan

kongen si frue,

korkje mann eller møy.

Hjelp heiter eii,

og det hjelpe deg vil

mot saker og sorger

og suter alle.

147

Det andre eg kan,

ovgjævt for dei

som vil læking lære.

- - - - - - -

148

Det tridje kan eg,

om turvast skal

mot fiendar rame råder:

eggjar eg døyver

for uvener mine,

så det bit korkje våpen eller velor.

149

Det fjorde kan eg,

om folk meg vil

leggje band om lemer:

så eg galdrar

at gange eg kan,

fjetrone spring meg av fot

og av hendre hapt.

150

Det femte eg kan,

ser eg fiends pil skoti

fram gjennom her haste:

eg stoggar ho nok,

kor sterkt ho enn flyg,

så sant eg med syni når ho.

151

Det sjette eg kan,

skader meg einkvar

med runer på frisk rot skorne,

den som opp til argskap

eggje meg vil,

mein fær han meir enn eg.

152

Det sjuande kan eg,

om salen eg ser

loga om sovande sellar:

kor breitt det så brenn,

eg bergar halli,

den galder kan eg gala.

153

Det åttande kan eg,

som for alle mun vera

nytteleg å nemne:

om hat veks opp

mellom hovdingsøner,

det kan eg bøte brått.

154

Det niande kan eg,

når naud stend på,

å berge båten på hav.

Vinden eg då

på vågen stiller

og svæver sjøen all.

155

Det tiande kan eg,

om tuntroll eg ser

i lufti leike fram:

eg så det vender

at ville dei fer

heim utan hamar,

heim utan hugar.

156

Det ellevte kan eg,

når ut i strid

eg lang-vener skal leie:

under skjoldrand gjel eg,

då gjeng dei veldig

striden heile til,

striden heile frå,

heile dei heim att kjem.

157

Det tovte kan eg,

om i treet oppe

eg ser ein daud mann dingle:

så eg runer

rister og målar,

at han som der hekk

gjeng og med meg mæler.

158

Det trettande kan eg,

når tegnen unge

eg auser med vatn og vigjer:

ikkje han fell,

om i ufred han kjem,

den hausen ryk ikkje for hogg.

159

Det fjortande kan eg,

om for folk eg skal

gudane nemne ved namn:

alle æser

og alvar veit eg:

der stend meg ingen styving.

160

Det femtande kan eg,

som han kvad Tjodrøyre,

dvergen føre Dellings dør.

Han åsom gol avle,

alvom dugleik,

Rota-ty hugs i haus.

161

Det sekstande kan eg,

om hjå kloke møy

eg hugnad vil hava og gaman:

hugen eg kverver

på kvitarma viv

og snur hennar heile sinn.

162

Det syttande kan eg,

at seint frå meg gjeng

ei ung dåm-ven dros.

Lenge du skal,

Loddfåvne, visst

songane desse sakne.

Godt, om du gaumar,

nyttig, om du nem,

turvande, om du tek dei.

163

Det attande kan eg,

som ikkje eg seier

til møy eller manns kone,

- alt er best

som ein berre kan;

det er slutten på songen -,

utan einast til den

som i arm meg gøymer,

- eller om det mi syster er.

164

No er Håvamål kvedi

i Håvahalli

til magn for mannesøner,

til ugagn for jotunsøner;

heil den som kvad!

heil den som kan!

njote den som nam!

heile dei som høyrde.

Håvamål

• I
• II
• III